دستورالعمل ایمنی کار با جوش نقطه ای

جوشکاری نقطه‌ای (Spot Welding)، از انواع جوشکاری مقاومتی محسوب می‌شود. در این دسته از جوشکاری با توجه به مقاومت الکتریکی و حرارتی مواد، اقدام به جوشکاری می‌کنند. به این صورت که در نقطه خاصی از دو قطعه مثلا دو صفحه مماس به هم، با بالا بردن مقاومت الکتریکی باعث افزایش دما تا درجه ذوب آن مواد شده و جوشکاری انجام می‌شود. بیشتر از این روش برای جوشکاری صفحات و ورق‌های فلزی استفاده می‌شود. بعد از اینکه به صورت نقطه‌ای در اثر مقاومت الکتریکی دما تا حد ذوب بالا رفت، با وارد آوردن فشار اتصال در آن نقطه محکم می‌شود. به این صورت جوشکاری نقطه‌ای شکل می‌گیرد.

فرآیند جوشکاری نقطه‌ای

در روش جوشکاری نقطه‌ای، از مقاومت الکتریکی مواد استفاده می‌شود؛ یعنی در ابتدا اتصال کوتاهی بین دو الکترود یکسان در بالا و پایین دو ماده که روی هم قرار گرفته‌اند، برقرار می‌شود. جنس الکترودها بیشتر از مس بوده و یکسان هستند.

همچنین سطح مقطع الکترودها نیز باید یکسان باشد. بعد از اتصال کوتاه دو الکترود در زیر و روی دو قطعه، در اثر بالا رفتن مقاومت الکتریکی، حرارت در نقطه اتصال بالا می‌رود. مدتی زمان می‌برد تا این حرارت در آن نقطه به دمای ذوب دو ماده برسد. سپس با فشار آوردن توسط همان الکترود در آن نقطه، فرآیند جوشکاری نقطه‌ای تکمیل می‌شود.

کاربردهای جوشکاری نقطه‌ای

کاربرد اصلی جوشکاری نقطه‌ای در بخش‌هایی از قطعات است که قابل دسترسی نیست؛ برای مثال وسط دو صفحه یا ورق. (مثلا در اتصال دو قطعه بدنه خودرو). بیشتر اتصال صفحات، با روش جوشکاری نقطه‌ای انجام می‌شود. همه ما در زندگی روزمره از وسایلی استفاده می‌کنیم که به این صورت جوشکاری شده‌اند. به عنوان مثال قطعات مختلف که در خودرو به هم متصل شده تا یک قطعه را بسازند، با این روش جوشکاری شده‌اند.

هر قطعه در خودرو متشکل از چندین صفحه شکل داده شده است که به هم وصل می‌شوند. مثلا اگر درب کاپوت خودرو را به عنوان یک قطعه در نظر بگیریم، همین قطعه متشکل از یک صفحه شکل داده شده رویی بعلاوه چند ستون باریک در زیر آن است. همچنین ممکن است در جلوی آن هم یک لایه دیگر در زیر قرار گیرد. همگی این صفحه‌ها توسط جوشکاری نقطه‌ای به هم متصل می‌شوند و قطعه نهایی که درب کاپوت است را می‌سازند. وسایل دیگری مثل پروفیل‌ها، کانال‌های گالوانیزه که برای کانال کولر استفاده می‌کنیم، اتصال ورقه کابینت‌های فلزی و … همگی با جوشکاری نقطه‌ای انجام می‌شوند.

برای استفاده از جوشکاری نقطه‌ای در صنایع پیشرفته و بزرگ، از ربات‌های جوشکار نیز استفاده می‌شود. مثلا در خط تولید کارخانه‌های اتومبیل‌سازی از ربات‌های جوشکار اتوماتیک یا نیمه اتوماتیک برای کمک به سرعت و روند کار استفاده می‌گردد.

موارد خاص در جوشکاری نقطه‌ای

در این روش جوشکاری، مواردی وجود دارد که باید رعایت شود. ضخامت ورق استفاده شده در این روش از ۰.۵ تا ۳ میلی‎متر است. برای جوشکاری هر جنس ورق، باید به دمای جوش و مقاومت الکتریکی آن توجه داشت. برای مثال اگر برای جوشکاری آلومینیوم از این روش استفاده می‌کنیم، دمای ذوب و مقاومت الکتریکی آن به نسبت مس متفاوت است. اولین پارامتری که مهم است، میزان رسانا بودن در برابر جریان الکتریکی است. هرچه رسانایی بیشتری داشته باشد، باید شدت جریان را تا ۳ برابر افزایش داد. مثلا آهن به نسبت به آلومینیوم رسانایی بیشتری دارد؛ پس باید از شدت جریان بیشتری برای آن استفاده کرد.

مورد دیگر که اهمیت زیادی دارد، مدت زمان جوش است. اگر جوشکاری را بیش از حد طولانی کنیم، موجب خراب شدن نقطه جوش و نتیجه کار می‌شود. برای مثال اگر جوشکاری در یک ثانیه انجام می‌شود و ما دو ثانیه این کار را طول دهیم، موجب ذوب شدن بیش از حد ماده خواهیم شد. در نتیجه ذوب بیش از حد، ممکن است مقاومت نقطه جوش به دست آمده کم شود و یا حتی نقطه جوش سوراخ شود.