علائم ایمنی تماس با دست روغنی با سیلندر ممنوع

1- اندازه و وزن سيلندر ؛ 2- احتمال افتادن سيلندر  ؛ 3- گاز درون سيلندر

بيشتر مردم به ذهنشان نمي رسد كه بگويند فشار گاز داخل سيلندر ممكن است خطرساز شود.

با اين حال ، فشار گاز داخل سيلندر به طور بالقوه خطرناك ترين مورد مذكور است (به استثناي برخي گازهاي خاص). بسياري از گازها در فشار و دماي معمولي جو ، بي خطراند.

هوا مثالي خوب در اين رابطه مي باشد. در حالت عادي بي خطر است ولي در صورتي كه تحت فشار قرار گيرد انر‍ژي پتانسيل ذخيره شده ي آن خطرآفرين خواهد شد.

سيلندرهاي مخصوص گازهاي تحت فشار با مشخصات بالا ، طراحي و توليد مي شوند و به طور مداوم مورد آزمايش فشار قرار مي گيرند.

تأمين كننده هاي گاز داخل سيلندر طبق قانون « سيستم هاي تحت فشار و كانتينرهاي گاز قابل حمل و نقل¹ سال 1989 » موظف اند سيلندرها را به طور منظم و مداوم مورد آزمايش و بازبيني قرار دهند.

ميزان مورد نياز اين آزمايشات به موارد زير بستگي دارد :

1- نوع گاز داخل سيلندر ؛

2- گازهاي سوختني بيشتر از هواي تحت فشار بايد مورد آزمايش قرار گيرند ؛

3- ميزان فشار داخل سيلندر ؛

4- فشاري كه بر سيلندر اعمال مي شود

 تذكر : هميشه سيلندرها را در وضعيت قائم قرار داده و آنها را محكم ببنديد.

تأمين كننده ي گاز مي تواند با استفاده از مهر و برچسب بر گردن و نيز استفاده از حلقه هاي آزمايش² رنگي با اشكال خاص كه برگردن سيلندر نصب مي شود ، زمان آزمايش بعدي سيلندر را مشخص كند. هر رنگ و شكل در اين حلقه ها نشانگر سال آزمايش بعدي مي باشد. اين حلقه ها ، مخصوص اطلاع تأمين كننده است و استفاده كننده نبايد به آن توجه كند.سيلندرها تحت فشارهاي متفاوتي پر مي شوند كه بسته به مشخصات گاز و ظرفيت سيلندر تغيير مي كند. سيلندرها با آلياژهاي فولاد يا آلومينيومي ساخته مي شوند. تمامي سيلندرها طبق استانداردهاي اروپايي و انگليسي و يا طبق مشخصات خانگي يا اداري توليد مي شوند.با‌ آنكه برخي سيلندرها با جوشكاري توليد مي شوند ، بيشتر آنها از يك تك شمش فولادي توليد     مي شوند كه منجر به مقاومت و استحكام بيشتر آنها مي شود. علاوه بر اين ، برخي سيلندرها داراي سوپاپ ضد انفجار³ مي باشند كه در صورت لزوم باعث تخليه⁴ سريع گاز و كاهش فشار سيلندر مي شود. به طور مثال ، در صورتي كه سيلندر تحت حرارت قرار گيرد سوپاپ در صورت لزوم عمل خواهد نمود.بيشتر سيلندرها سوپاپ ضد انفجار ندارند ، بنابراين در صورتي كه فشار به طور غير عادي افزايش پيدا كند سيلندر چاك مي خورد يا كم كم از هم باز مي شود تا محتويات آن خارج شود و متلاشي و قطعه قطعه نمي شود. البته اين موضوع به شرايط و دلايل خطا نيز بستگي دارد.

برخي دستورالعمل هاي طلائي در سيلندرها

1- هيچ گاه سيلندرها را دستكاري نكنيد ؛

2- هيچ گاه سيلندرها را رنگ نكنيد ،علامتها يا شناسنامه ها را تغيير ندهيد.

3- هيچ گاه آسيب يا عيب وارده بر سيلندر يا شير را مخفي نكنيد ـ با تأمين كننده تماس بگيريد ؛

4- هيچ گاه اقدام به تعمير سيلندر نكنيد ؛

5- هيچ گاه گازها را در سيلندر مخلوط نكنيد ؛

6- هيچ گاه گاز را از سيلندري به سيلندر ديگر انتقال ندهيد ؛

7- هيچ گاه سيلندري كه به شما تعلق ندارد را اسكرپ⁵ نكنيد (به عنوان آهن قراضه استفاده نكنيد) ؛

8- هيچ گاه سيلندر را تحت دماي بسيار بالا يا پايين قرار ندهيد ؛

9- هيچ گاه اقدام به پر كردن سيلندر نكنيد ؛

10- هيچ گاه از سيلندر به عنوان غلطك يا تكيه گاه استفاده نكنيد ؛

11- هيچ گاه با جرثقيل مغناطيسي آنها را بلند نكنيد ؛

12- هيچ گاه سيلندرها را تحت شوك مكانيكي بيش از حد قرار ندهيد ، زيرا ممكن است شير يا تجهيزات ايمني آن صدمه ببيند.

برچسب گذاري

تمامي سيلندرها بايد داراي برچسب باشند. اين برچسب تنها راه مطمئن براي شناسايي گاز داخل سيلندر مي باشد. همچنين مي توانند فشار گاز ذخيره شده را مشخص كنند و نيز الزامات اوليه ي ايمني را بر اساس دستورالعملهاي مواد شيميايي ( اطلاعات خطر و بسته بندي براي ارسال ) تعيين كند. اين برچسب ها بايد پس از تكميل به سيلندر متصل گردند.هميشه قبل از استفاده ، از برچسب گذاري صحيح سيلندر اطمينان حاصل فرماييد و مطمئن شويد كه محتويات آن به طور دقيق قابل شناسايي است. در صورت فقدان يا مخدوش شدن برچسب از سيلندر استفاده نكنيد.

هشدار : هيچ گاه به رنگ سيلندر براي شناسايي محتويات آن بسنده نكنيد ... برچسب آن را بخوانيد.سيلندرهاي پروپان و هيدروژن هر دو قرمزند ؛ سيلندرهاي اكسيژن و دي اكسيد كربن هر دو مشكي اند.در صورتي كه رنگ سيلندر و برچسب آن با هم تطابق نداشتند از آن استفاده نكنيد و با تأمين كننده گاز تماس حاصل فرماييد.نكته مهم : فشار داخل سيلندر هيچ گاه كمتر از فشار خارجي ـ حدوداً فشار يك بار⁶ ـ نمي شود.ته مانده ي گاز داخل يك سيلندر « خالي » ، داراي فشار يك بار مي باشد ، بنابراين يك سيلندر هيچ گاه خالي نمي باشد.

شير سيلندر

شير سيلندر  يكي از اجزاي مهم سيلندر مي باشد كه بر ايمني كلي آن مؤثر مي باشد. شيرها بنابر كاربرد سيلندرها متفاوت مي باشند. به عنوان مثال ، بعضي از آنها جهت بازپس گيري مايعات طراحي شده اند و بعضي از آنها جهت بازپس گيري گازها. شير سيلندرها با استفاده از فلكه دستي يا خار اهرمي باز مي شوند. بيشتر سيلندرهاي گاز صنعتي به خار اهرمي نياز دارند ، با اين حال بعضي از آنها فلكه دستي دارند.( با چرخش اهرم به صورت پادساعت گرد شير باز مي شود و با چرخش به صورت ساعتگرد شير بسته مي شود.)

نكته مهم : شير سيلندر هيچ گاه نبايد برداشته و يا دستكاري شود. در صورت وجود نقص يا نشتي فوراً با تأمين كننده تماس حاصل فرماييد و در صورت امكان سيلندر را به هواي آزاد يا محلي با تهويه مناسب و دور از هرگونه منبع گرمايي يا جرقه انتقال دهيد. شير سيلندر يك مكانيزم ايمني مي باشد و در صورتي كه شن ، روغن و يا آب گل آلود وارد سيلندر شود ممكن است باعث نشت شير شود. اقدام به تعمير شير سيلندر بسيار خطرناك مي باشد. هيچ گاه هيچ گونه روغن يا مواد آب بندي به رزوه هاي سيلندر نزنيد. هرگونه اتصالات يا تجهيزات مورد استفاده بايد مخصوص هدف مورد نظر باشد و براي سيلندر مورد نظر مناسب باشد.هيچ گاه نوار تفلن ، مواد متصل كننده يا هرنوع مواد هوابندي ديگر را به شير براي ايجاد هوابندي نزنيد.در صورتي كه هوابندي به صورت فلز ايجاد نمي شود رگولاتور را تعويض نماييد و در صورت لزوم سيلندر را جايگزين نماييد.

گردگيري ( اسنيفتينگ⁷ )

قبل از بستن تجهيزات به سيلندر از نبودن ذرات خاك يا آب بر خروجي شير اطمينان حاصل فرماييد.

اسنيفتينگ عبارت است از فرآيند گردگيري ذرات ريز خاك و از رطوبت خارج نمودن شير سيلندر.

هشدار : به هنگام اين عمليات بايد تجهيزات حفاظت چشم و نيز دستكش مورد استفاده قرار گيرد.

تحت هيچ شرايطي نبايد از ابزار تيز ـ مانند پيچ گوشتي ـ جهت تميز كردن شير سيلندر استفاده نمود. به صورت ظاهري بررسي كنيد كه شير فاقد آسيب و رزوه ها تميزاند. در صورت لزوم با پارچه تميز و خشكي ، جهت برداشتن رسوبات بزرگ اقدام نماييد.خار اهرم را به شير متصل نماييد . از راه خروج گاز كنار بايستيد و به هيچ وجه با دستان خود جهت حركت گاز را تغيير ندهيد.

هشدار : به هنگام اين عمليات به هيچ وجه به داخل شير نگاه نكنيد.با يك دست سيلندر را محكم بگيريد و سپس با سرعت ، شير را باز  و بسته نماييد.وقتي سيلندرهاي محتوي گاز سوختني را « اسنيفت » مي كنيد از عدم وجود منبع ايجاد شعله يا جرقه در اطراف محل عمليات اطمينان حاصل نماييد. وقتي گازهاي خنثي يا اكسيژن را « اسنيفت » مي كنيد ابتدا مطمئن شويد كه تهويه مناسب وجود داشته باشد.هيچ گاه هيدروژن را « اسنيفت » نكنيد ، زيرا احتمال ايجاد انفجار وجود دارد. همچنين هيچ گاه گازهاي سمّي و خورنده را « اسنيفت » نكنيد. در عوض با دقّت خروجي شير را بررسي كنيد و در صورت وجود خاك با استفاده از نيتروژن تحت فشار بدون روغن آن را تميز نماييد.

مشخصات گازها

تمام استفاده كنندگان گازهاي داخل سيلندر بايد ابتدا به طور كامل خطرهاي بالقوه و مشخصات گازهاي مورد استفاده و ذخيره شده در محل را بشناسند.هر گازي مشخصات خاص خود را دارد كه بر عملكرد آنها تأثير مي گذارد. همچنين به هنگام تغيير فشارهاي خارجي ، خواص گازها تغيير مي كند.يكي از خواص مهم گازها ، چگالي آنها نسبت به هوا مي باشد. زيرا ممكن است در صورت نشت بر سطح زمين جمع شوند. اكثر گازها در حالت طبيعي بدون رنگ و بو مي باشند ، بنابراين در صورت نشتي هيچ گونه اخطاري وجود ندارد و اگر هم باشد ضعيف خواهد بود. به بيشتر گازهاي سوختني بوي خاصي اضافه مي كنند تا به كشف نشتي كمك كند.نكته مهم : تمامي خواص گازهايي كه با آنها سر و كار داريم را بشناسيد.در ادامه مطلب ، خواص اصلي گازهاي صنعتي متداول را به اختصار توصيف مي كنيم. به شدت پيشنهاد مي شود اين اطلاعات با استفاده از MSDS‌ مناسب تكميل شوند.

گازهاي صنعتي به صورت زير طبقه بندي مي شوند :

1- اكسيد كننده ها :

اين گازها خود نمي سوزند ولي به عمل سوختن كمك مي كنند. با افزايش مقدار و نوع اكسيدكننده ها بسياري از اشيائي كه به طور طبيعي قابل اشتعال نيستند ، مي سوزند ؛ به طور مثال هوا با اكسيژن.

2- گازهاي بي اثر :

اين گازها به طور معمول با مواد ديگر واكنش نمي دهند ،‌به اشتعال كمك نمي كنند و موجودات زنده توانايي زنده ماندن در اين گازها را ندارند. گازهاي بي اثر بايد به عنوان گاز خفه تلقي شوند ، زيرا در صورت نشت جايگزين هوا مي شوند. بنابراين اكسيژن جو اطراف كاهش مي يابد. مانند گاز آرگوشيلد نيتروژن⁸.

3- گازهاي قابل اشتعال :

در صورت مخلوط شدن با اكسيد كننده و وجود منبع جرقه يا احتراق مناسب ، اين گازها مشتعل مي شوند. افزايش دماي مخلوط گاز قابل اشتعال و اكسيد كننده نيز مي تواند موجب احتراق شود. مثال : استيلن ، هيدروژن و پروپان.

4- گازهاي سمي :

اين گازها به طور بالقوه توانايي آسيب رساندن يا ايجاد مرگ را دارند ـ حتي در غلظت هاي پايين.         مثال : منو اكسيد كربن ، كلر و آمونياك.

5- گازهاي خورنده :

اين گازها از لحاظ شيميايي با مواد ديگر واكنش مي دهند و باعث فرسايش مي شوند. همچنين ممكن است گازهاي سمّي ايجاد نمايند. مثال : كلر  و دي اكسيد گوگرد.

6- گازهاي آتش زا⁹ :

اين گازها در صورت تماس با هوا به طور خود به خودي و آني مشتعل مي شوند. مثال : سيلان و فسفين.

گازهاي قابل اشتعال

معمول ترين گازهاي سوختني مورد استفاده براي برش و جوشكاري در صنعت استيلن پروپان مي باشند.احتراق ، فرآيندي شيميايي مي باشد كه طي آن از شعله ، گرما آزاد مي شود. اين فرآيند خودپرور       مي باشد ؛ به عبارت ديگر در صورت شروع شدن ، ادامه پيدا مي كند. جهت ايجاد احتراق سه چيز به طور همزمان بايد وجود داشته باشد :

1- ماده سوختني ؛ 2- اكسيژن ؛ 3- منبع جرقه يا احتراق.

با برداشتن هريك از اين عوامل ، ‌احتمال وقوع احتراق يا انفجار از بين مي رود ، به اين صورت كه :

1- تغذيه ماده سوختني را قطع كنيم ؛ 2- آن را با كاهش اكسيژن خفه كنيم ؛ 3- منبع جرقه يا حرارت را حذف كنيم.

يادآوري : تمام خواص گازهايي كه با آنها سر و كار داريد را بشناسيد.

حدود اشتعال پذيري

مخلوط هاي گازهاي قابل اشتعال و هوا فقط با نسبت هاي مشخص مشتعل مي شوند. وجود هوا يا گاز سوختني بيش از حد در اين مخلوط به عدم اشتعال منجر مي گردد. گستره يا محدوده ي اشتعال يا انفجار پذيري هميشه نسبت به هوا تعيين مي گردد ، زيرا درصد اكسيژن موجود در هوا ميزاني مشخص است. در اكسيژن خالص گستره ي اين محدوده افزايش مي يابد.اشتعال پذيري مخلوط هاي منفجره هوا و مواد سوختني بر حسب نوع سوخت تغيير مي كند :

محدوده اشتعال پذيري استيلن 2 تا 82  درصد و پروپان 10 تا 21 درصد مي باشد. اساساً با وجود 2 درصد استيلن (98 درصد هوا) تا 82 درصد استيلن (18 درصد هوا) در فضاي يك اتاق ، يك مخلوط قابل اشتعال خواهيم داشت.

در تئوري ، در صورت وجود 50  درصد هوا و50  درصد پروپان در يك اتاق و زدن كبريت ، به اين دليل كه اين مخلوط هوا/ سوخت در محدوده اشتعال پذيري آن نمي باشد ، اين مخلوط مشتعل نخواهد شد. ولي به اين دليل كه پروپان از هوا خيلي سنگين تر است ، پروپان زير هوا قرار خواهد گرفت و در ارتفاع مشخصي در اتاق ، مخلوطي قابل اشتعال وجود خواهد داشت.

هشدار : اين اصل را آزمايش نكنيد ، بلكه سعي كنيد تمام خواص گازهايي را كه با آنها سروكار داريد را بشناسيد.

 

سرعت اشتعال

تمام سوختها با ميزان يا « سرعت اشتعال¹⁰ » مشخصي مي سوزند. همان طوري كه شعله در امتداد يك كبريت مي سوزد و پيش مي رود ، شعله در امتداد مخلوط هوا/ سوخت نيز با سرعت معيني مي سوزد.

تناسب هوا/ سوخت در سرعت اشتعال آن مؤثر است. در صورت جايگزيني اكسيژن خالص با هوا ، سرعت اشتعال به شدت افزايش خواهد يافت.

سرعت جريان مخلوط اكسيژن/ سوخت بايد طوري تنظيم شود كه شعله به نازل¹¹ ( سرلوله )‌نزديك باشد. در صورتي كه سرعت جريان مخلوط بيش از حد باشد ( بيشتر از سرعت اشتعال )‌ ، شعله از نازل دور مي شود كه ( Blow off ) نام دارد.

در صورتي كه سرعت جريان مخلوط كم باشد ممكن است شعله وارد مشعل شود و باعث « پس زنش¹² » شعله شود. بسته به سرعت حركت مخلوط ممكن است شعله درون مشعل نگاه داشته شود و منجر به  « پس زنش مداوم¹³ » شود. در صورتي كه سرعت مخلوط از اين ميزان هم كمتر شود ، « برگشت شعله¹⁴ » رخ مي دهد. به عبارت ديگر شعله يا به سمت سيلندر سوخت حركت خواهد كرد و به منظور ادامه اشتعال ، اكسيژن مورد نياز خود را به دنبال خواهد كشيد و يا به سمت سيلندر اكسيژن حركت خواهد كرد و سوخت را به دنبال خود خواهد كشيد.

بايد وسيله جلوگيري از برگشت شعله¹⁵ به رگولاتورهاي اكسيژن و سخت متصل شود تا از برگشت شعله محافظت شود. در صورت بروز برگشت شعله ،‌شعله با سرعتي در حدود 2200 كيلومتر در ساعت در امتداد مخلوط اكسيژن/ سوخت حركت خواهد كرد.

گازهاي خنثي يا بي اثر

گازهاي بي اثر معمولاً با مواد ديگر واكنش نمي دهند و به همين دليل است كه در صنعت مورد استفاده قرار مي گيرند. گازهاي بي اثري كه معمولاً در صنعت مورد استفاده قرار مي گيرند عبارتند از : نيتروژن ، آرگون و دي اكسيد كربن. كاربرد اصلي آنها جايگزيني اكسيژن جهت ايجاد جو خنثي مي باشد.

جهت انجام جوشكاري هاي  GMA  و GTA ( انواع خاص جوشكاري قوسي ) مخلوط هاي محافظي¹⁶ بي اثر در بازار موجود مي باشد. كار اصلي اين مخلوط ها ، نگهداري لايه محافظ بي اثري در اطراف قوس جوش مي باشد تا آلودگي هاي جوي¹⁷ وارد آن نشود. اطلاعات كامل در MSDS مربوطه موجود مي باشد.

دي اكسيد كربن

دي اكسيد كربن (Co₂) گازي بي رنگ است. در حالت مايع معمولاً تحت فشار بخار 9/50  بار  و دماي ^0c15 نگهداري مي شود (فشار حقيقي به دماي گاز بستگي دارد).

در حالت گازي در سيلندرهاي سياه با اتصالات دست راست¹⁸ نگهداري مي شوند.

سيلندرهاي Co₂ حالت مايع ، سياه با يك نوار عمودي سفيد مي باشد. سيلندرهاي Co₂ نبايد در معرض مستقيم نور خورشيد قرار گيرند، زيرا موجب افزايش دماي آنها مي شود كه منجر به فشار بيش از حد درون سيلندر خواهد شد.

اثرات و علائم دي اكسيد كربن (تحت فشارهاي يك اتمسفري)

يك درصد حجم : افزايش ناچيز و نامحسوس سرعت تنفس.

دو درصد حجم : تنفس عميق تر مي شود ؛ ‌سرعت تنفس 50 %  نسبت به حالت عادي افزايش مي يابد. طولاني شدن زمان مواجهه (چندين ساعت) مي تواند منجر به احساس سر درد و خستگي شود.

سه درصد حجم : تنفس سخت مي شود ؛ سرعت تنفس دو برابر معمول مي شود. علاوه بر حالت مستي و احساس خفگي خفيف ، علائم شبيه به مورد قبل.

پنج تا ده درصد حجم :  بوي تندي قابل احساس است. تنفس بسيار دشوار مي شود كه منجر به خستگي فيزيكي مي شود. سردرد ، اختلال بينايي ، احساس صداي سوت كشيدن ، گيجي و اختلال حواس ، بيهوشي در عرض چند دقيقه.

ده تا صد درصد حجم : بيهوشي سريع اتفاق مي افتد و خطر مرگ به علت نارسايي تنفسي وجود دارد. با افزايش غلظت حتي اگر اكسيژن كاهش پيدا نكند خطر مرگ بيشتر مي شود. غلظت 20 تا 30 درصدي فوراً خطر مرگ ايجاد مي كند.

وزن ويژه Co₂  52/1 مي باشد ، لذا از هوا  سنگين تر است. بنابراين در غلظت هاي بالا در پايين اتاق       مي نشيند و جايگزين اكسيژن شده و منجر به خفگي مي شود.

ميزان Co₂ موجود در هوا ppm 350  تا  03/0 % مي باشد. به اين دليل كه ميزان وجود اين گاز سرعت تنفس انسان را تنظيم مي كند ، ‌افزايش غلظت Co₂ باعث افزايش سرعت تنفس مي شود.

اكسيژن

اكسيژن همچون اكثر گازهاي ديگر ، بي رنگ و بي مزه مي باشد. اين گاز در سيلندرهاي سياه با اتصالات دست راست نگهداري مي شود. معمولاً به اكسيژن O₂ مي گويند.اكسيژن حدود 9/30 % هواي جو را تشكيل مي دهد و براي ادامه حيات ضروري مي باشد.وقتي نفس مي كشيم 9/20 %  هواي دم اكسيژن ، 78 % نيتروژن و 1 % آرگون مي باشد. بقيه هواي تنفسي گازهاي مختلف با درصد پايين¹⁹ مي باشند. در هواي بازدم ما 16 % اكسيژن ، 78 % نيتروژن ، 1 % آرگون و 5 % دي اكسيد كربن موجود مي باشد.دليلي كه تنفس مصنوعي دهان به  دهان تا اين حد مؤثر است ،‌ اين است كه از 16 % اكسيژن باقي مانده ، بدن فقط نياز به 5 % دارد كه وارد جريان خون مي شود و 5 % دي اكسيد كربن به عنوان پسماند²⁰ ، با بازدم خارج مي شود.اكسيژن قابل اشتعال نيست ولي به اشتعال ، بسيار كمك مي كند. از هوا سنگين تر است ، ‌بنابراين در صورت نشت ممكن است فضاي اطراف غني از اكسيژن شود. هواي غني از اكسيژن خطري بارز است. هميشه براي شناسايي نشتي از روشهاي تأييد شده شناسايي نشتي استفاده كنيد و به هيچ وجه از آب كف استفاده نكنيد.مواد قابل اشتعال در هوا ، در جو غني شده از اكسيژن بسيار سريع تر و شديدتر مي سوزند. به عنوان مثال ، پروپان در هوا با دماي تقريبي^0c 1900 مي سوزد ، درحاليكه مخلوط پروپان با اكسيژن با دماي شعله ي ^0c3900 مي سوزد.موادي كه معمولاً قابل اشتعال تلقي نمي شوند در محيط هايي كه درصد اكسيژن آن از 9/30 % بيشتر باشد ، ممكن است مشتعل شوند.در صورتي كه لباس فرد آغشته به اكسيژن شود بايد حداقل 15 دقيقه در هواي آزاد قدم بزند و از هر منبع جرقه و اشتعال دوري كند تا اكسيژن به طور كامل تهويه شود.نكته مهم : اكسيژن تحت فشار با روغن ،‌گريس ، مواد قيري ومحلول ها به شدت واكنش مي دهد كه شامل موادي از قبيل صابون ، كره و برخي كرم هاي دست نيز مي شود.در برخي شرايط در صورتي كه روغن يا گريس با نشتِ اكسيژنِ پرفشار تماس پيدا كند ، ممكن است   شعله ور شود و حرارت بالا و انرژي زيادي توليد كند. اين آزاد شدن انرژي به سرعت انجام مي گيرد و شبيه به انفجار مي باشد. بنابراين تمامي تجهيزات ، شيرها و سيلندرها بايد از روغن و گريس تميز نگه داشته شوند.

هشدار : هميشه براي آزمايش نشتيِ تجهيزات اكسيژن از روشهاي تأييد شده جهت انجام اين كار استفاده نماييد. هرگز از آب كف استفاده نكنيد ، زيرا ممكن است پايه²¹  آن روغني باشد. تنها از مواد تأييد شده براي نگهداري²² تجهيزات اكسيژن استفاده نماييد. از نوار تفلن يا مواد ايجاد اتصال²³ استفاده نكنيد ، زيرا ممكن است حاوي روغن باشند.

نكته : تأمين كنندگان و توليدكنندگان گاز مي توانند از نوار تفلن مخصوص اكسيژن در اتصالات استفاده كنند.

يادآوري : هيچ سيلندري خالي نمي باشد و حداقل با فشار جو حاوي گاز مي باشد.

این گازها خفه کننده می باشند و درصورت ورود به فضایی با تهویه نامناسب به سرعت جایگزین هوای موجود خواهند شد که به کاهش اکسیژن فضا و کمبود اکسیژن منجر می شود .

ترکیبات مختلف آرگون و هلیم مانند آرگوشیلد و هلیشیلد گازهایی بی اثر در نظر گرفته می شوند و ممکن است باعث خفگی شوند . همیشه از تهویه مناسب در محل کار اطمینان حاصل نمایید و با استفاده از تجهیزات تأیید شده وجود نشتی را امتحان کنید .

انسانها در برابر کمبود اکسیژن از خود واکنشهای  متفاوتی نشان می دهند . شرحی کلی از اثرات احتمالی متعاقباً درج شده است . ممکن است حتی با دو دم و بازدم در هوای کم اکسیژن بی هوشی و طی چند دقیقه مرگ رخ دهد .

محل کار باید دارای تهویه مناسب باشد . به دلیل اینکه بسیاری از گازهای مصرفی کمی سنگین تر از هوا هستند و در ارتفاع کم تجمع می یابند ، ممکن است استفاده از تهویه پر فشار ضروری باشد . در صورتی که کارکنان در فضایی محدود یا با تهویه نامناسب کار می کنند ، پیشنهاد می شود آنالیزگر دستی اکسیژن همیشه به همراه داشته باشند و از روش کمک یار استفاده کنند . در این روش یک کارگر در هوای تازه به سر می برد و ایمنی فرد دیگر را تضمین می کند .

تمام کارگران باید دستورالعمل های اضطراری را به طور کامل آموزش ببینند .

 

اثرات کمبود اکسیژن بر بدن انسان به ازای مقادیر مختلف اکسیژن در فشار یک اتمسفر

14% - 21% و کمتر : افزایش ضربان قلب ، خستگی .

11% - 14% و کمتر : حرکت فیزیکی و عملیات ذهنی به سختی انجام می شود .

8 % - 11% و کمتر : احتمال سردرد ، سرگیجه و بی هوشی پس از مدتی کوتاه .

6% - 8 % و کمتر : پس از چند دقیقه بی هوشی ، درصورتی که بلافاصله اقدام شود بهوش آوری امکان پذیر است .

0% - 6% : بی هوشی تقریباً بلافاصله ، مرگ یا آسیب شدید مغزی .

بطور کلی کمبود اکسیژن باعث :

*کاهش هوشیاری ذهنی

* و اختلال در قضاوت و عملکرد می شود.

این موارد پس از زمان بسیار کوتاهی بدون اطلاع فرد و هشدار قبلی اتفاق می افتد .

استیلن بوی سیر طبیعی دارد و در سیلندرهای خرمایی مایل به قرمز با اتصالات چپ گرد نگهداری می شود . علاوه بر اینکه شدیداً قابل اشتعال است ، خفه کننده نیز می باشد . حدود اشتعال پذیری آن بین 2% تا 82 % می باشد . بنابراین فقط باید در محل هایی که تهویه مناسب دارند استفاده گردد . تمامی تجهیزات باید با وسایل تأیید شده آزمایش نشتی شوند .

استیلن از طریق واکنش شیمیایی آب و کاربید کلسیم تولید می شود .گاز حاصله ، استیلن خام            (C₂H₂) با افزایش فشار ناپایدار می شود و در فشارهای بالای 0.6 bar  ( 9 psi )  منفجره تلقي        می شود . برای پر کردن سیلندرهای استیلن با حجم کافی و فشار مناسب باید استیلن را در شرایط کنترل شده نگهداری نمود . به عبارتی استیلن را در استن که مایع است حل می کنند . سیلندرهای استیلن حاوی ماده ای متخلخل به نام ماده یکپارچه می باشد که معمولاً از ذغال کلسیم سیلیکات تهیه می شود و ساختاری مانند بتن با حالت تخلخل اسفنج دارد.استن نصف خلأ موجود در ماده را پر می کند . گاز استیلن در استن حل می شود و حجمش در اثر حل شدن استیلن ، زیاد می شود تا اینکه تمام خلأ های موجود در ماده متخلخل توسط محلول استن و استیلن پر شود. اگر این ماده اسفنجی داخل سیلندر نبود ، استن در پایین سیلندر جمع می شد و گاز استیلن در بالای آن قرار می گرفت که وضعیتی ناپایدار را بوجود می آورد. برای جلوگیری از بروز این وضعیت ناپایدار ، ماده متخلخل استن را نگه می دارد و استن گاز استیلن را نگه می دارد .چون سیلندرها حاوی استن مایع می باشند، باید در وضعیت ایستاده حمل شوند و درصورتی که سیلندر بطور افقی حمل شود، باید قبل از استفاده حداقل 1 ساعت در حالت قائم قرار بگیرد تا از خارج شدن استن توسط فشار گاز جلوگیری شود.در غیر این صورت استن ، به عنوان حلال ، به دیافراگم های لاستیک مصنوعی و پایه شیر رگلاتورها و تجهیزات فردی صدمه وارد می کند و ممکن است لازم شود رگلاتور و یا تجهیزات ضد فلاشبک و شیلنگ ها وغیره تعویض شوند.

هدف از تجهیزات ایمنی سیلندرها جلوگیری از بالا رفتن فشار ناشی از آتش و گرما و آزاد سازی سریع محتویات در شرایط نامطلوب است.

 

انواع مختلف تجهیزات ایمنی سیلندر ها عبارتند از :

* شیر سیلندر دارای سوپاپ ضد انفجاری که در فشار 82.7 bar ( 1200psi ) محتویات را تخلیه      می کند .

* سوپاپ زودگداز که معمولاً در شانه سیلندر قرار دارد و در دمای حدود 100 ذوب می شود .

* شیر سیلندر دارای تجهیزات کاهش فشار اتوماتیک که در فشار 25.8 bar ( 375psi ) عمل می کند.

سیلندر های استیلن معمولاً دارای نوعی تجهیزات ایمنی مانند سوپاپ ضدانفجار و سوپاپ زودگداز می باشند . این تجهیزات در شیر ، شانه یا پایین سیلندر جاسازی می شوند .

همیشه از تهویه مناسب محل کار اطمینان حاصل نمایید .

جرم ویژه استیلن 905/0 می باشد.از هوا سبکتر است بنابراین بالا می رود و در سوراخهای سقف و ارتفاعات بالای فضا تجمع می یابد .

توجه : سیلندر هیچ گاه خالی نیست و در آن حداقل 1 اتمسفر گاز وجود دارد .

استیلن با برخی مواد سازگار نیست . با نقره ، جیوه و مس واکنش می دهد و استیلید تولید می کند که در اثر ضربه منفجر می شود. استیلن با هر ماده ای که میزان مس آن از 70 % بیشتر باشد استیلید مس ایجاد می کند. بنابراین تجهیزات استیلن دارای مس خالص نیستند . این بهترین دلیل برای آن است که از تجهیزات، تنها در مورد کاری خودشان استفاده شود .

در فشارهای بالا، استیلن به عنوان ماده منفجره در نظر گرفته می شود. سیلندرها هرگز نباید تحت گرمای شدیدقرار گیرند زیرا افزایش بیش از حد گرما یا فشار باعث تجزیه گرمایی استیلن می شود .

قبل از حرکت دادن سیلندری که تحت گرما یا ضربه قرار گرفته است ، باید ابتدا با پشت دست افزایش گرمای سیلندر را امتحان کنید .حتی با وجود تجزیه گاز ممکن است دما و فشار سیلندر طبیعی به نظر برسد، ولی در صورت حرکت دادن چنین سیلندری ممکن است منفجر شود و افرادی که در اطراف هستند شدیداً مجروح و یا کشته شوند .

هیچ گاه نزدیک سیلندری که در آتش سوزی یا حرارت قرار داشته است نشوید و آن را نیز حرکت ندهید .

ویژگی های خاص :تجزیه گرمایی در اثر گرما یا ضربه – با مس ، نقره و جیوه استفاده نشود.

اسیتیلید های منفجره با ضربه تولید می کند.

از واکنش آب و کاربید کلسیم تولید می شود.

 

پروپان

پروپان یکی از گاز?